Μια επανάσταση στην καθημερινή ζωή
Σε όλους τους τομείς της κυβέρνησης στο καντόνι του Cizire, οι άνθρωποι εργάζονται, κυρίως σε εθελοντική βάση, ώστε να καταφέρουν φιλόδοξες αλλαγές στην κοινωνία. Οι ιατροί θέλουν να χτίσουν ένα σύγχρονο, δωρεάν, σύστημα υγείας, αλλά επίσης, όπως μας είπαν, να συλλέξουν και να διαδόσουν τις περιθωριοποιημένες τοπικές θεραπευτικές γνώσεις, και να αλλάξουν τις συνθήκες της ζωής γενικότερα. Στόχος τους είναι, λένε, να οικοδομηθεί ένας τρόπος ζωής ελεύθερος από διαχωρισμούς -ανάμεσα στους ανθρώπους, και μεταξύ των ανθρώπων και της φύσης- που εντείνουν τις σωματικές και ψυχικές ασθένειες. Οι καθηγητές θέλουν να προσανατολίσουν την εκπαίδευση στα τρέχοντα κοινωνικά προβλήματα. Σχεδιάζουν, όπως είπαν, να εγκαταλείψουν το σύστημα των εξετάσεων και κάθε διαχωρισμό μεταξύ καθηγητών και μαθητών, αλλά καί ανάμεσα στους κατεστημένους επιστημονικούς κλάδους. Το νέο μάθημα της γυναικολογίας παρέχει μια εναλλακτική εξέταση των ζητημάτων της μυθολογίας, της ψυχολογίας, των θετικών επιστημών και της ιστορίας. Παντού και πάντα, μας είπαν, οι γυναίκες είναι οι κύριοι οικονομικοί παράγοντες καθώς και οι υπεύθυνες για την “ηθική και την αισθητική”, την “ελευθερία και την ομορφιά”, την μορφή και το περιεχόμενο. Η επανάσταση έχει ως στόχο να ξεπεράσει τα όρια που τίθενται σ’ αυτές τις δραστηριότητε όταν το Κράτος αποτελεί το πρότυπο για την εξουσία.
Αυτό που μας επανέλαβαν ξανά και ξανά ήταν ότι η συνύπαρξη και ο συντονισμός μεταβαλλόμενων αλληλοτεμνόμενων και προϋπαρχουσών ταυτοτήτων μέλει να αντικαταστήσει το “μια σημαία, μια γλώσσα, ένα έθνος”. Η νέα διεύθυνση αποτελείται κατά συγκεκριμένα ποσοστά από εκπροσώπους των κουρδικών, αραβικών και ασσυριακών κοινοτήτων, που ορίζονται σύμφωνα με τις πρακτικές κάθε κοινότητας. Παρά το γεγονός ότι οι πολιτοφυλακές και οι δυνάμεις ασφαλείας είναι εθνοτικά μεικτές, οι ασσυριακές κοινότητες διατηρούν επίσης τις δικές τους ταξιαρχίες. Η καθημερινή ζωή έχει αλλάξει περισσότερο για τις γυναίκες, που προηγουμένως ήταν περιορισμένες σε μια ζωή εντός του οίκου τους. Παρότι οι δρόμοι παραμένουν το κατεξοχήν πεδίο των ανδρών, οι γυναίκες έχουν στήσει τις δικές τους εκπαιδευτικές δομές και τα δικά τους τοπικά συμβούλια. Όλοι οι μεικτοί πολιτικοί φορείς πρέπει να αποτελούνται τουλάχιστον κατά 40% από γυναίκες, και όλες οι αντιπροσωπείες πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον μία γυναίκα. Οι γυναίκες είναι λοιπόν ταυτόχρονα οργανωμένες αυτόνομα μέσα στην επανάσταση καί στους αρχετυπικούς ρόλους τους. Οι διαφημιστικές πινακίδες στο Καμισλί προβάλλουν περισσότερες γυναίκες μαχήτριες του YPJ παρά τους άνδρες του YPG. “Εμείς θα σας υπερασπιστούμε” γράφει από κάτω.
Μέλη του YPJ μας μίλησαν για την μη-ιεραρχική οργάνωση που υπάρχει εντός των πολιτοφυλακών. Υπάρχουν εκλεγμένες διοικήτριες, είπαν, αλλά αυτές συμμετέχουν σε όλες τις δραστηριότητες της κοινοτικής ζωής με τον ίδιο τρόπο με κάθε άλλη μαχήτρια. Όμως δεν είναι όλα ανθηρά και μεταστρουκτουραλιστικά… Η πειθαρχία αποτελεί ένα εξίσου σημαντικό κομμάτι των ηθών και της αισθητικής της καθημερινής ζωής. Οι γυναίκες που είδαμε να εκπαιδεύονται στις δυνάμεις ασφαλείας, διδάσκονται πώς να στέκουν στη σειρά. Ήταν ένα μικρό σοκ όταν, κατά την πρώτη μέρα της αποστολής μας, μας χαιρέτισε στρατιωτικά, μια σειρά από εκπαιδευόμενες με στολή, παρατεταγμένες με τέλεια ακαμψία σε γραμμή. Τα εκπαιδευτικά βίντεο του YPG, μετά μουσικής, παίζουν σε κάθε τηλεόραση. Ακόμη και στο πανεπιστήμιο, όπου νέοι άνθρωποι ζουν μαζί, μαγειρεύοντας και καθαρίζοντας συλλογικά, κάτι τέτοιο συμβαίνει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο: οι εργασίες εκτελούνται άριστα, καθώς μοιράζονται μεταξύ όλων, με τρόπο που η ισότητα και η οριζοντιότητα και μια αυτόματη πειθαρχία να αλληλοεπικαλύπτονται τέλεια.
Μια ακόμα ηθική κι αισθητική αμφισημία περιβάλλει τη σημασία του ηγέτη του PKK, Οτσαλάν, ή “Άπο” (το όνομα που οι περισσότεροι έχουν γραμμένο στους τοίχους τους ή χαραγμένο στα όπλα τους). Η εικόνα του κρέμεται στους τοίχους σχεδόν κάθε δωματίου. Η “ελευθεριακή στροφή” του PKK, με την οποία σχετίζεται το PYD (στμ: το αδελφικό του PKK κόμμα των Κούρδων της Συρίας) της Rojava -αποκηρύσσοντας μεταξύ άλλων κάθε ιεραρχική δομή- ξεκίνησε απ’ αυτόν. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι αυτή συντελέστηκε μετά από μια περίοδο που πέρασε σ’ αυτήν εδώ την περιοχή, πριν τη σύλληψή του το 1999, παρότι οι ιδέες αυτές πάντοτε αποδίδονται στον ίδιο. Οι υπόλοιπες εικόνες που κοσμούν τους τοίχους, τα τραπέζια και τις γλάστρες, είναι αυτές των μαρτύρων -τα πρόσωπά τους μπροστά από ένα φόντο που αποτελείται από τα χρώματα που υποδηλώνουν την οργάνωση στην οποία ανήκαν. Είναι σημαντικό ότι ο Οτσαλάν είναι το μόνο πρόσωπο εν ζωή που του αποδίδονται τέτοιες τιμές, καθώς είναι ένας ηγέτης με τον οποίον κανείς δεν μπορεί να επικοινωνήσει άμεσα, και ο οποίος δεν έχει εκ των πραγμάτων καμμία εξουσία.
Αποδυναμώνοντας το κράτος
Ο στόχος της επανάστασης, μας είπαν πολλοί, δεν είναι να αντικαταστήσει την μια κυβέρνηση με μια άλλη, είναι να τερματίσει την κυριαρχία του κράτους. Το ζήτημα, όπως το έθεσε ο προεδρεύων του Κουρδικού Εθνικού Κογκρέσσου, είναι “όχι πως να αποφασίζουμε με εξουσία, αλλά εναντίον της”. Η κρατική ισχύς έχει διαμεληθεί με έναν σωρό τρόπους. Η στρατιωτική εκπαίδευση των ανθρώπων γίνεται σε μεγάλη κλίμακα, με την προσδοκία ότι ο καθένας θα συμμετάσχει. Είναι μέρος μιας προσπάθειας διάδοσης των μέσων της άμυνας σε όλους. Η λαϊκή αυτοάμυνα, μας είπαν, είναι “τόσο σημαντική που δεν γίνεται να ανατεθεί σε λίγους”. Μέσα από την εκπαίδευση (που δεν περιλαμβάνει μόνο τη χρήση των όπλων, αλλά επίσης ιατρική, ηθική, την ιστορία του Κουρδιστάν, κριτική του ιμπεριαλισμού, τον ψυχολογικό πόλεμο που διεξάγει η λαϊκή κουλτούρα, και τη σημασία της εκπαίδευσης και της αυτοκριτικής), ο μαχητής επικεφαλής ενός εκπαιδευτικού κέντρου μας είπε, ο στόχος είναι η τελική αυτοδιάλυση των δυνάμεων ασφαλείας.
Η νέα κυβέρνηση (με ένα κοινοβούλιο και 22 υπουργούς), που σχηματίστηκε προσωρινά από διάφορα πολιτικά κόμματα και οργανώσεις ώστε να διοργανώσει εκλογές, έχει αναλάβει την ευθύνη της λειτουργίας ορισμένων κρατικών δομών. Όταν, την άνοιξη του 2012, το Ισλαμικό Κράτος έφτασε τη Rojava, προβλέποντας τη σφαγή που θα έφερνε η σύγκρουση μεταξύ του ΙΚ και του Ασσάντ, και βλέποντας την ευκαιρία στις συνθήκες αυτές, οι κουρδικές δυνάμεις περικύκλωσαν τις συριακές κρατικές δυνάμεις στο Ντερίκ και διαπραγματεύθηκαν την άνευ όπλων αποχώρησή τους. Μετά από διαβουλεύσεις με τις άλλες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις στην περιοχή, το ίδιο συνέβη σε ολόκληρη την έκταση της Rojava. Ωστόσο, το καθεστώς Ασσάντ δεν έχει εκδιωχθεί πλήρως. Στο Καμισλί, την μεγαλύτερη πόλη στο Cizire, εξακολουθεί να ελέγχει μια μικρή περιοχή που περιλαμβάνει το αεροδρόμιο. Το παλιό κράτος συνεχίζει να λειτουργεί παράλληλα με τις νέες δομές. Τα συριακά νοσοκομεία στα νότια συνεχίζουν να δέχονται ορισμένους από τους πολύ αρρώστους, και το καθεστώς συνεχίζει να καταβάλει τους μισθούς μερικών δημοσίων υπαλλήλων, όπως των εκπαιδευτικών.
Εντωμεταξύ, η νέα διεύθυνση εξισορροπείται από πολυάριθμα αυτόνομα στοιχεία. Ανεξάρτητα από αυτήν, συμβούλια (με εβδομαδιαίες συνελεύσεις σε κάθε γειτονιά, με τις δικές τους δυνάμεις αυτοάμυνας και υπο-ομάδες για τους νέους, τις γυναίκες, την πολιτική, την οικονομία, τις δημόσιες υπηρεσίες, την εκπαίδευση και την υγεία) σε επίπεδο κοινοτήτων, πόλεων και καντονιών, που αποτελούνται από αιρετούς αντιπροσώπους, αναλαμβάνουν την αντιμετώπιση άμεσων πρακτικών προβλημάτων που μπορούν να επιλυθούν από αυτά. Τόσο η κυβερνητικοί φορείς, όσο και τα συμβούλια, έχουν στηθεί από την TEVDEM, μια συμμαχία οργανώσεων που περιλαμβάνει το PYD, κολλεκτίβες, ακαδημαϊκούς, γυναικείες και νεολαιϊστικες οργανώσεις και άλλα κοντινά πολιτικά κόμματα. Οι οργανώσεις διατηρούν κάθε λόγο πάνω στις δομές λήψης των αποφάσεών τους, και ορισμένες φορές διεξάγουν τα δικά τους εκπαιδευτικά προγράμματα σε “πολιτιστικά κέντρα” και “ακαδημίες” που συντηρούν. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις έχουν σύνθετες, τεμνόμενες σχέσεις μεταξύ τους οι οποίες δουλεύονται σε ένα σωρό από διαφορετικές συνελεύσεις.
Και ο κομμουνισμός;
Ελάχιστη γεωργική ή βιομηχανική παραγωγή υπάρχει στη Rojava, παρά την επίπεδη και εύφορη γη της, παρότι ήταν ο “σιτοβολώνας” της Συρίας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου άνηκε στο κράτος και χρησιμοποιούταν για μονοκαλλιέργιες και έργα εξόρυξης πετρελαίου. Ο κουρδικός πληθυσμός της περιοχής, συχνά αναγκαζόταν να μεταναστεύσει στις πόλεις του νότου, όπου αποτελούσε ένα κομμάτι της εργατικής τάξης που δεχόταν να δουλεύει με χαμηλότερους μισθούς. Η νέα διεύθυνση απαλλοτρίωσε τη γη και διένειμε κομμάτια της σε αυτοοργανωμένους συνεταιρισμούς που εργάζονται για να επεκτείνουν την εκτροφή ζώων και την ποικιλότητα της παραγωγής. Συνεχίζει να βγάζει λάδι και να το επεξεργάζεται μετατρέποντάς το σε χαμηλής ποιότητας ντίζελ που πουλάει στο καντόνι και διανέμει στους συνεταιρισμούς και τα άλλα θεσμικά όργανα. Ό,τι παράγουν οι συνεταιρισμοί είτε πωλείται άμεσα στη διεύθυνση, είτε περνάει από ελέγχους τιμών της διεύθυνσης για να βρει αλλού αγοραστές. Η διεύθυνση αναλαμβάνει την παροχή σε κάθε νοικοκυριό μιας σταθερής ποσότητας άρτου. Το λαθρεμπόριο είναι τεράστιο.
Εκείνοι που επιβλέπουν αυτές τις αλλαγές, τις περιγράφουν απλώς ως πρακτικές λύσεις στο πρόβλημα της αναπαραγωγής ενός πληθυσμού σε συνθήκες πολέμου και εμπάργκο. Αυτό διαφέρει πολύ από το πώς περιγράφονται οι άμεσες πρακτικές μεταβολές στην οικιακή σφαίρα. Μέλη του YPJ, της πολιτοφυλακής των γυναικών, μας είπαν, “άνοιξε ένα πεδίο για χειραφέτηση”. “Συμμετέχεις στη ζωή με έναν νέο τρόπο, και, όταν είσαι μαζί με άλλους, νιώθεις ότι έχεις εξουσία”. Μας είπαν ακόμη, “όταν οι άνθρωποι μας είδαν να μαχόμαστε πλάι στους άνδρες, μας αποδέχθηκαν και ως μαχόμενες ενάντια στις ανδρο-κεντρικές νοοτροπίες”. Δεν γίνεται λόγος για σύνδεση της χειραφέτησης αυτής με την αναγκαιότητα διακοπής των σχέσεων της εκμετάλλευσης και της ανταλλαγής. Ενδεχομένως κάτι τέτοιο έχει να κάνει με το ότι οι άνθρωποι με τους οποίους μιλήσαμε προέρχονταν κυρίως από την μεσαία τάξη, αν και αυτό το γεγονός από μόνο του είναι σημαντικό.
Κατά κάποιο τρόπο, η αντίθεση στο κράτος γίνεται αντιληπτή ως αντίθεση στο κεφάλαιο, στο επίπεδο της παγκόσμιας ισχύος του. Η νέα διεύθυνση αντιτίθεται, όπως το βλέπουν, στο ΝΑΤΟ με δυό μορφές: ενάντια στο υποστηριζόμενο από την Τουρκία Ισλαμικό Κράτος κι ενάντια στον αμερικανικό και διεθνή καπιταλισμό (μια κατηγορία στην οποία υποπίπτει επίσης το KRG -όπου δυο άρχουσες φρατρίες τώρα χτίζουν προσφυγικά στρατόπεδα δίπλα σε αυτοκινητοδρόμους και mall). Δεν έχουν αυταπάτες για τα κίνητρα αυτών που τους στέλνουν στρατιωτική βοήθεια: “όλοι, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, μας απεικονίζουν σαν συμμάχους τους”, ειρωνεύεται το TEVDEM. Ωστόσο δεν υπάρχει καμμία αντίθεση στην αξία που εξακολουθεί να υπάρχει σε καθημερινή μορφή. Εκείνοι που αποτινάσσουν τους ισχυρισμούς υπερ-ενθουσιασμένων δυτικών ακτιβιστών σχετικά με την επαναστατική φύση των όσων συμβαίνουν στη Rojava έχουν δίκαιο να περιγράφουν το εγχείρημα ως μια άμυνα απέναντι στον σημερινό πόλεμο και την πιο βάναυση καταπίεση, που χρησιμοποιεί εκτός από έναν στρατό, μια νέα ιδεολογία, η οποία αντικαθιστά την παλιά εθνικοαπελευθερωτική ιδεολογία.
Η κατάσταση αυτή έχει επίσης κάτι κοινό με την πορεία των αγώνων σε όλον τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Το κράτος, τώρα ένας τοπικός παράγοντας του διεθνούς κεφαλαίου, γίνεται ορατό ώς ο ένοχος από κινήματα που συντίθενται από την μεσαία τάξη και το προλεταριάτο. Στο μεταξύ, το έθνος γίνεται ορατό ως μια δύναμη που μπορεί να του αντιτεθεί. Οι αγώνες συγκλίνουν πίσω από την ιδεολογία της “κοινωνίας των πολιτών” (και των φυλετικών και έμφυλων ιεραρχιών που προϋποθέτει αυτή). Ο μετασχηματισμός που γίνεται στη Rojava στηρίζεται ως έναν βαθμό σε μια ριζοσπαστική κουρδική ταυτότητα και σε ουσιαστικά μεσοταξικά στοιχεία που, παρά τη ριζοσπαστική ρητορική, πάντοτε διατηρούν κάποιο συμφέρον στη συνέχιση του κεφαλαίου και του κράτους.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, μοιράζεται και κάτι με τα ακρότατα των αγώνων της κρίσης: τις ταραχές. Κατά κάποιον τρόπο, οι στρατηγικές που εφαρμόστηκαν στη Rojava γεννήθηκαν μέσα από μια ανάλυση των αποτυχιών των ταραχών: το 2004, μόνο λίγους μήνες μετά τον σχηματισμό του PYD, μια εξέγερση των Κούρδων που διεκδικούσαν πολιτικές ελευθερίες από το Συριακό κράτος αντιμετωπίστηκε όχι μόνο άμεσα με βασανισμούς, δολοφονίες και φυλακίσεις αλλά και μακροχρόνια από μια περίοδο σκληρής καταστολής. Αυτό είναι κάτι που θυμούνταν καλά, όταν αποφάσισαν να μη ξανακάνουν τα ίδια λάθη. Ενώ αυτά που συμβαίνουν δεν είναι κομμουνιστικοποίηση, είναι ωστόσο ένα πραγματικό κίνημα ενάντια στην κρατική βία και λεηλασία, που πολεμά στρατιωτικά στα σύνρά του και διαχέει την εξουσία στο εσωτερικό του. Τα όρια των αγώνων στη Rojava, υπ’ αυτήν την έννοια είναι αυτά των αγώνων παντού όπου η σχέση μεταξύ εργατικής δύναμης και κεφαλαίου έχει γίνει αρμοδιότητα της καταστολής, και ξεσπούν αγώνες που εκλαμβάνονται αυτήν την καταστολή ως σημείο εκκίνησης. Αυτοί οι αγώνες διεξάγονται μακριά από τα προπύργια της αναπαραγωγής του κεφαλαίου και δεν κατευθύνονται προς την ανατροπή των σχέσεων της εκμετάλλευσης. Το ενδεχόμενο ενδιαφέρον της Rojava, που προς το παρόν μένει αποκομμένη από τις δυνάμεις του παγκόσμιου κεφαλαίου, είναι οι αγώνες που θα προκύψουν πάνω στις σχέσεις της εκμετάλλευσης: σχετικά με τη διανομή της γης, τον καταμερισμό των εργασιών, τις τιμές και τους μισθούς, τις εισαγωγές και εξαγωγές. Τί είδους αλλαγές των ιδιοκτησιακών και παραγωγικών σχέσεων θα ζητήσουν οι γυναίκες καθώς θα γυρνούν από τις πολιτοφυλακές τους;
Becky
Πηγή: http://peaceinkurdistancampaign.com/2014/12/22/a-revolution-in-daily-life/
περαιτέρω μελέτη: Il Lato Cattivo (2014) The Kurdish Question http://endnotes.org.uk/en/il-lato-cattivo-the-kurdish-question-isis-usa-etc, SIC International Journal for Communisation (2011) http://sic.communisation.net/