Ο αγώνας των κρατουμένων στην Καλιφόρνια και η εξέλιξη της ποινικής καταστολής στην Ελλάδα – Ρ. Συριανός – Τ. Θεοφίλου

Στον δρόμο για την κατασταλτική δυστοπία : Ο αγώνας των κρατουμένων στην Καλιφόρνια και η εξέλιξη της ποινικής καταστολής στην Ελλάδα.

1

Η Καλιφόρνια είναι η πατρίδα της επιστημονικής δυστοπίας. Αποτελεί τη μεγαλύτερη πολιτεία των Ε.Π.Α. βάση πληθυσμού, με 38.000.000 κατοίκους, ενώ ταυτόχρονα και την πολιτεία με την μεγαλύτερη αναλογία κρατουμένων ανά πληθυσμό. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 120.000 κρατούμενοι σε φυλακές εντός της πολιτείας, ενώ άλλοι 8.500 βρίσκονται σε ιδιωτικές φυλακές άλλων πολιτειών, υπό τη νομοθεσία και τον έλεγχο της Καλιφόρνιας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί, πως η επίσημη χωρητικότητα των φυλακών εντός της πολιτείας είναι “μόνο” για 84.000 κρατουμένους. Από το 1982 ως το 2000 οι κρατούμενοι έχουν αυξηθεί κατά 500%, ενώ ο πληθυσμός κορυφώθηκε το 2006 με συνολικά 163.000 κρατούμενους.

Γενικότερα, το σύστημα των φυλακών της Καλιφόρνια θεωρείται ως το πλέον εξελιγμένο, τόσο με όρους καταστολής όσο και με όρους καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, και σε μεγάλο βαθμό αποτελεί το φυλακο-βιομηχανικό πρότυπο βάσει του οποίου καθορίζεται η εξέλιξη σε αυτό τον τομέα παγκοσμίως. Ενδεικτικά της σημασίας του συστήματος των φυλακών, ως πεδίο κερδοφορίας, είναι τα αστρονομικά ποσά που κινούνται γύρω από αυτό. Ο προϋπολογισμός για το σύστημα των φυλακών, μόνο για την Καλιφόρνια, το 2008-09 είναι 10,5 δις δολάρια, ενώ για την κατασκευή 23 νέων φυλακών στο διάστημα 1982-2000 επενδύθηκαν 300.000.000 δολάρια για την κάθε μία. Ταυτόχρονα, ένα ακόμη σημαντικό οικονομικό πεδίο δημιουργείται από την υπερεκμετάλλευση της εργασίας των κρατουμένων από τις διάφορες πολυεθνικές εταιρίες που έχουν συμβάσεις με φυλακές εργοστάσια, αλλά και από την κατανάλωση υπερτιμολογημένων προϊόντων και υπηρεσιών εντός της φυλακής.

Η Καλιφόρνια και η κατάσταση στον τομέα των φυλακών, της ποινικής καταστολής και της ποινικής δικαιοσύνης, προοιωνίζει το ζοφερό μέλλον που σχεδιάζει το νεοφιλελεύθερο ακροδεξιό δίδυμο Αθανάσιου-Δένδια και μας προϊδεάζουν για τη σημασία και τους σκοπούς της επικείμενης αναδιάρθρωσης σε αυτόν τον τομέα στην Ελλάδα. Αναδιάρθρωση με πρόσχημα την ”εύρυθμη λειτουργία”, όπως συνέβη με κάθε δημόσιο φορέα που μπήκε στο στόχαστρο της ιδιωτικοποίησης. Το ελληνικό κράτος δείχνει με κάθε ευκαιρία τη διάθεσή του να επιταχύνει τη μετατροπή της ποινικής καταστολής σε βιομηχανία.

Το πρώτο βήμα έχει γίνει με το βραχιολάκι-GPS που θα εφαρμοστεί τους επόμενους μήνες, το οποίο εκτός της αναβάθμισης της εποπτικής δυνατότητας και της διεύρυνσης του κατασταλτικού πεδίου, αποτελεί και έναν τρόπο κερδοφορίας, τόσο μέσω της αγοράς του (η οποία επιβαρύνει το τομέα του, δηλαδή υπόδικους για ελαφρά αδικήματα, αδειούχους και γενικότερα όσους υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα), όσο και συνδυαστικά με το ”εναλλακτικό” μέτρο της ”κοινωφελούς”, δηλαδή άμισθης εργασίας.

Το δεύτερο βήμα, όπως ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης Ν. Δένδιας προανήγγειλε, είναι το πέρασμα μέρους της φύλαξης των κέντρων κράτησης σε εταιρίες security. Μια εξέλιξη φαινομενικά ανώδυνη μέσα στον αντιμεταναστευτικό πυρετό.

Απώτερος στόχος είναι το πλήρες πέρασμα των φυλακών ειδικά, και της ποινικής καταστολής γενικά στον ιδιωτικό τομέα. Ένα εφιαλτικό σενάριο που θα δημιουργήσει έναν ολοένα αυξανόμενο στρατό από απογυμνωμένους από δικαιώματα κρατούμενους ή φορείς βραχιολιών-GPS που τη μία θα αποτελεί πάμφθηνο εργατικό δυναμικό και από την άλλη καταναλωτή υπερτιμολογημένων υπηρεσιών και εμπορευμάτων. Ένα εφιαλτικό σενάριο που θα δημιουργήσει μια βιομηχανία που στην προσπάθειά της να αυξήσει τα κέρδη της θα στοχεύει στην αύξηση του ”καταναλωτικού κοινού” της με ότι αυτό συνεπάγεται. Την κλιμάκωση δηλαδή της καταστολής και ως πεδίο κερδοφορίας.

Μια αναδιάρθρωση, που στόχο έχει και την αυστηροποίηση, όχι μόνο του νομικού πλαισίου της ποινικής καταστολής, αλλά και του τρόπου της τιμωρίας. Ήδη, ο υπουργός δημόσιας τάξης αναφέρθηκε κατά τα μέσα Ιουλίου στην έκρυθμη κατάσταση των ελληνικών φυλακών, όχι με την προοπτική κάποιων μέτρων ανακούφισης για τους κρατούμενους, αλλά για να μας προετοιμάσει για τα νέα αυστηρότερα μέτρα ελέγχου και καταστολής των κρατουμένων. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερα καχύποπτος για να κάνει κάποιους συνειρμούς όταν ακούει τον υπουργό Δημόσιας Τάξης και όχι τον καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργό Δικαιοσύνης να κάνει δηλώσεις στις φυλακές…

Ήδη, τα τελευταία χρόνια άλλωστε μεθοδεύεται η αναδιάρθρωση των φυλακών σε μια νέα βάση βιοπολιτικού ελέγχου και διαχείρισης. Οι εξαγγελίες για διαχωρισμό των κρατουμένων βάση φυλής, εθνικότητας, αδικήματος κτλ., αποτελούν τα επόμενα βήματα προς την εσωτερική διαβάθμιση του εγκλεισμού, όπου θα υπάρχουν ποινές εντός των ποινών και κλιμακούμενα επίπεδα πειθαρχικού ελέγχου και τιμωρίας. Τελευταίο τέτοιο παράδειγμα αποτελούν και οι εξαγγελίες του ”προοδευτικού” πρώην υπουργού δικαιοσύνης Α. Ρουπακιώτη μετά τη φαντασμαγορική απόδραση από τις φυλακές Τρικάλων για τη δημιουργία ειδικής φυλακής που θα στεγάσει πολιτικούς κρατούμενους, απείθαρχους και στελέχη του λεγόμενου οργανωμένου εγκλήματος.

Ο θεσμός της φυλακής είναι το παραπληγικό αδελφάκι της μισθωτής εργασίας. Είναι άμεσα συνδεδεμένα από καταβολής καπιταλισμού. Είναι ένας θεσμός που σε γενικές γραμμές στοχεύει στην αναμόρφωση των απείθαρχων κομματιών της εργατικής τάξης σε περιόδους ανάπτυξης και στην αχρήστευσή τους σε περιόδους ύφεσης. Στην σημερινή συγκυρία είναι, μεταξύ άλλων, ένας τρόπος από τη μία να ξεφορτώνεται και να κρύβει τις κοινωνικές ομάδες που είτε αντιστέκονται είτε περισσεύουν από το κεφάλαιο, αποθηκεύοντας τες για ενδεχόμενη μελλοντική χρήση και από την άλλη να βγάλει κέρδος από αυτές. Είναι η πιο πρακτική λύση κερδοφόρας διαχείρισης του πλεονάσματος του κεφαλαίου. Μόνο που το πλεόνασμα αυτή τη φορά είναι άνθρωποι.

Μια κομβική εξέλιξη προς αυτή τη κατεύθυνση έχει συντελεστεί ήδη με τη δημιουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών. Πέρα απ’ οτιδήποτε άλλο αποτελούν μια μέθοδο διαχείρισης του “πλεονάζοντα” πληθυσμού με όρους ποινικής καταστολής. Έχουμε δηλαδή μαζικές φυλακίσεις βάση της ταξικής θέσης, αποσυνδεμένες πλέον από κάποια νομική παράβαση, παρά μόνο με την απουσία νομιμοποιητικών εγγραφών. Ουσιαστικά το “αδίκημα” είναι η ίδια η ύπαρξή τους.

Όσο η κρίση βαθαίνει όλο και περισσότερες κοινωνικές ομάδες, ακόμα και από τα μεσαία στρώματα, θεωρούνται πλεονάζουσες και ως εκ τούτου στόχος της ποινικής καταστολής. Στον αντίποδα των στρατοπέδων συγκέντρωσης για μετανάστες και στην προοπτική της πιο αποτελεσματικής διαχείρισης, χτίζονται νέες φυλακές για εγκλήματα του λευκού κολάρου και χρεοφειλέτες. Οι φυλακές που θα στεγάσουν τους μικρούς Τσαχατζόπουλους, από τη μία δείχνουν, ότι το κεφάλαιο στην αγωνία του να επιβιώσει τρώει τις ίδιες του τις σάρκες, ενώ από την άλλη δημιουργεί ξεκάθαρα πια μια συνθήκη ταξικού διαχωρισμού.

Η Ελλάδα, λοιπόν, βαδίζει στον καλιφορνέζικο δυστοπικό δρόμο. Η Καλιφόρνια προεικονίζει το μέλλον της ποινικής καταστολής στην Ελλάδα. Αυτός είναι ένας από τους πολλούς λόγους, που ο αγώνας των κρατουμένων στην Καλιφόρνια έχει σημασία.

2

Στην Καλιφόρνια 30.000 κρατούμενοι συμμετέχουν στη μεγαλύτερη στην ιστορία της πολιτείας απεργία πείνας που έχει απλωθεί σε παραπάνω από 33 πολιτειακές φυλακές και τέσσερις, που βρίσκονται εκτός πολιτείας και διοικητικά ανήκουν στην Καλιφόρνια. Το υπουργείο Σωφρονισμού και Αναμόρφωσης υποβαθμίζει τον αριθμό της συμμετοχής σε 1457 κρατούμενους 19 φυλακών. Η απεργία πείνας ξεκίνησε στις 8 Ιουλίου 2013, προκειμένου, οι κρατούμενοι να διαμαρτυρηθούν για τις απάνθρωπες συνθήκες φυλάκισης και την πρακτική της απομόνωσης αορίστου χρόνου στις Μονάδες Κράτησης Ασφαλείας (Security Housing Units).

Οι Μονάδες Κράτησης Ασφαλείας, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο τύπου του Υπουργείου Σωφρονισμού και Αναμόρφωσης της Καλιφόρνιας Terry Thorton, προορίζονται για τους κρατούμενους, που αποδεδειγμένα θεωρούνται μέλη ή συνεργάτες συμμορίας. Σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, οι κρατούμενοι σε αυτές τις συνθήκες προαυλίζονται καθημερινά, δικαιούνται επισκεπτήρια, έχουν πρόσβαση στη νομική βιβλιοθήκη, έχουν καλωδιακή τηλεόραση, έχουν πρόσβαση σε υλικό ανάγνωσης και εκπαιδευτικά προγράμματα. Θεωρητικά συνδυάζεται πλέον με ένα πρόγραμμα, που στοχεύει στην αναμόρφωση και στην επανένταξη, όπου ο κρατούμενος μπορεί να «κερδίσει» την έξοδο του από αυτό το ειδικό καθεστώς.

Στην πραγματικότητα οι κρατούμενοι είναι κλεισμένοι στα κελιά τους 23 ώρες το 24ωρό και το προαύλιο είναι και αυτό κομμάτι της αισθητηριακής απομόνωσης, αφού είναι ένας κλειστός χώρος, χωρίς επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Τα αναγνώσματα είναι εξαιρετικά περιορισμένα και η κατοχή συγκεκριμένου υλικού μπορεί να θεωρηθεί στοιχείο για την ένταξη των κρατούμενων σε συμμορία. Δεν υπάρχει κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τα επισκεπτήρια γίνονται πίσω από τζάμι που δεν επιτρέπει τη φυσική επαφή με τους επισκέπτες.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος για κάποιον κρατούμενο να αντιμετωπίσει αυτή την διαδικασία. Ένα από τα κύρια αιτήματα των απεργών είναι η τροποποίηση των κριτηρίων της κατηγορίας για ένταξη σε συμμορία. Μάλιστα τα προσφάτως αναθεωρημένα κριτήρια έχουν ουσιαστικά διευρυνθεί, καθιστώντας ευκολότερο για τη διοίκηση της φυλακής να στοχοποιήσει ευρύτερες ομάδες κρατουμένων. Μ ε λίγα λόγια μιλάμε για έναν σωφρονιστικό τρομονόμο. Την επέκταση δηλαδή των νόμων «έκτακτης ανάγκης» στο εσωτερικό της φυλακής.

Δεν υπάρχει διασφαλισμένη έξοδος από τις Μονάδες Κράτησης Ασφαλείας ακόμα και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος σταδίων. Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να διαρκέσει ακόμη και πέντε χρόνια, για να ολοκληρωθεί, ενώ ακόμα και μετά την ολοκλήρωση του δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι οι κρατούμενοι θα βγουν από τις μονάδες αυτές.

Οι Μονάδες Κράτησης Ασφαλείας εγκαινιάστηκαν το 1983 με τις φυλακές του Pelicon Bay να προορίζονται για 1000 κρατούμενους. Ο ιδρυτής τους George Reukemesinn τις χαρακτήρισε ως «μια φυλακή έργο τέχνης, που θα λειτουργήσει ως πρότυπο για τις υπόλοιπες». Και πράγματι η χρήση τους γενικεύθηκε στεγάζοντας πλέον 12.000 κρατούμενους με μέσο όρο παραμονής 7,5 χρόνια.

Το Υπουργείο Σωφρονισμού και Αναμόρφωσης έχει πάρει αυστηρά μέτρα για να αντιμετωπίσει την απεργία. Στις 11 Ιουλίου 14 κρατούμενοι, που θεωρήθηκαν υποκινητές μεταφέρθηκαν σε καθεστώς ακόμη πιο αυστηρής απομόνωσης, στις Μονάδες Διοικητικής Απομόνωσης. Επιπλέον, κατασχέθηκαν τα υπάρχοντα τους, συμπεριλαμβανομένων κάποιων νομικών εγγράφων, που αφορούν το δικαστικό αγώνα του 2011 σχετικά με την παραβίαση του αναθεωρημένου Άρθρου 8 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο απαγορεύονται οι υπερβολικές και βάναυσες ποινές. Το ανώτατο δικαστήριο είχε κρίνει το 2011 ότι οι συνθήκες υπερπληθυσμού συνιστούν παραβίαση του εν λόγω άρθρου και αποφάσισε, ότι πρέπει να αποφυλακιστούν 10.000 κρατούμενοι, ώστε ο αριθμός τους να μειωθεί στους 110.000. Επίσης, η διοίκηση της φυλακής προσπαθεί να κάμψει τη δύναμη και την αποφασιστικότητα των απεργών, διοχετεύοντας κρύο αέρα στα κελιά τους. Δεδομένου ότι αν κάποιος είναι εκτεθημένος στο κρύο χρειάζεται περισσότερη ενέργεια, αυτή η μέθοδος επιταχύνει τη φθορά του οργανισμού από την απεργία πείνας.

Φυσικά η υγεία των κρατουμένων δεν απασχολεί ιδιαίτερα τη διοίκηση των φυλακών, αφού τους επιτρέπει τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις μόνο όταν συμπληρώσουν την 17η μέρα απεργίας πείνας.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι και οι 14 κρατούμενοι που μεταφέρθηκαν στη Μονάδα Διοικητικής Απομόνωσης, λόγω της συμμετοχής τους στην κινητοποίηση είχαν συνυπογράψει ένα μανιφέστο, το οποίο καλούσε σε ενότητα όλους τους κρατούμενους, ανεξαρτήτως έθνους και φυλής, ενάντια στις συνθήκες φυλάκισης της Καλιφόρνιας. Η ενότητα των φυλών προκαλεί τεράστιο φόβο στη διοίκηση των φυλακών, που χρησιμοποιεί το φυλετικό και εθνοτικό διαχωρισμό για να υποκινήσει τη βία και να στέψει τους κρατούμενους τον έναν εναντίον του άλλου. Το σαμποτάρισμα της ενότητας των φυλών αποτελεί ενδεικτικό στοιχείο του πόσο σημαντικό παράγοντα αποτελεί ο φυλετικός διαχωρισμός στον έλεγχο των φυλακών. Η πρακτική αυτή χρησιμοποιείται και στις ελληνικές φυλακές, είτε με την «παλιομοδίτικη» μέθοδο της υποδαύλισης συγκρούσεων ανάμεσα στις φυλές από την υπηρεσία, για τον έλεγχο της ακτίνας και των προνομίων, που αυτός συνεπάγεται, είτε με την πιο σύγχρονη τακτική του φυσικού διαχωρισμού των φυλών ανά ακτίνα για τον πιο αποτελεσματικό και λιγότερο βίαιο έλεγχο των κρατούμενων· μέθοδος που στην Ελλάδα εγκαινιάστηκε το 2004 στην, πειραματική τότε, φυλακή Μαλανδρίνου.

Παρά την εκδικητική μεταχείριση τους, οι 14 απεργοί πείνας δηλώνουν: «Στις 11 Ιουλίου 2013 τοποθετηθήκαμε στη Διοικητική Απομόνωση, όπου υφιστάμεθα πιο βασανιστικές συνθήκες απ’ ότι στις Μονάδες Ασφαλούς Κράτησης. Παρά τις ύπουλες ενέργειες από πλευράς του Υπουργείου να κάμψει την αποφασιστικότητα μας και να επιταχύνει το θάνατο μας, παραμένουμε δυνατοί και ενωμένοι! Είμαστε εξ’ ολοκλήρου αφοσιωμένοι στο σκοπό μας και θα τερματίσουμε την ειρηνική μας δράση, όταν το Υπουργείο συνάψει μια νομικά δεσμευτική συμφωνία απέναντι στα αιτήματα μας».

Εκτός από τη μεταφορά των κρατούμενων σε ειδικές συνθήκες κράτησης, το Υπουργείο προσπαθεί να σαμποτάρει την επικοινωνία με τον έξω κόσμο, αποκλείοντας την είσοδο στους δικηγόρους, οι οποίοι είναι παράλληλα και μέλη της ομάδας νομικής βοήθειας California Prison Focus.

Η εξήγηση που δόθηκε στη δικηγόρο και εκπρόσωπο της ομάδας, Marilyn McMahon, ήταν ένας νεφελώδης ισχυρισμός, ότι δήθεν κάποιος εθελοντής της ομάδας αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της φυλακή, αφού κατηγορείται αβάσιμα, ότι εξαπέλυσε κάποιου είδους απειλή ενάντια στο Υπουργείο. Η πραγματικότητα φυσικά είναι, ότι το Υπουργείο θέλει να διακόψει την επικοινωνία μεταξύ κρατουμένων και έξω κόσμου, επιχειρώντας με αυτόν τον τρόπο να έχει το μονοπώλιο των πληροφοριών και κατ’ επέκταση των ερμηνειών σχετικά με την κινητοποίηση. Αναδεικνύεται, έτσι, η σημασία της επικοινωνίας και της σύνδεσης των κρατουμένων με τους έξω, ως κομβικός παράγοντας σε κάθε αγώνα εντός των τειχών, τόσο σε ψυχολογικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο.

Οι κρατούμενοι στην Καλιφόρνια δίνουν ένα παράδειγμα αντίστασης και αγώνα. Το κράτος της Καλιφόρνιας ένα παράδειγμα κατασταλτικής διαχείρισης. Μένει μόνο να διδαχθούμε από την εμπειρία τους.

Ρ. Συριανός

Α. Θεοφίλου

Φυλακή Δομοκού

***

Σημειώσεις:

Ο Ράμι Συριανός εκτίει ποινή 8 ετών και 8 μηνών για την απαλλοτρίωση κατασχεμένων χρημάτων ενός κρατικού πλειστηριασμού. Όπως γράφει ο ίδιος: “Η επιλογή μου να απαλλοτριώσω τα χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί στον πλειστηριασμό του ΟΔΔΥ αποτελεί την ατομική απάντηση στο τελευταίο αυτό δίλημμα. Αρνούμενος να αναλάβω τόσο ρόλο εργάτη, όσο και αφεντικού, τόσο εκμεταλλευτή, όσο και εκμεταλλευόμενου, αποφάσισα να θέσω σε έμπρακτη εφαρμογή την εναντίωσή μου στη συνθήκη της μισθωτής εργασίας, επιτιθέμενος σε έναν παρασιτικό οργανισμό κλεπταποδοχής του κράτους… Εν τέλει […] γιατί συνειδητά επέλεξα να κλέψω χρόνο από την παραγωγική διαδικασία και χρήματα από τον κρατικό μηχανισμό, ώστε να τα διαθέσω για την οριστική καταστροφή και των δύο. Περισσότερα στο: http://tameio.espivblogs.net/

Ο Τάσος Θεοφίλου κρατείται προφυλακισμένος από τις 18 Αυγούστου 2012, κατηγορούμενος για αντίσταση κατά τη σύλληψη, σε επιχείρηση των κατασταλτικών δυνάμεων μετά από μια ληστεία τράπεζας στην Πάρο. Λογοτεχνικές και άλλες σημειώσεις από την κράτησή του δημοσιεύονται εδώ: http://astop.espivblogs.net/. Περισσότερα για την υπόθεσή του: http://tameio.espivblogs.net

Η ταχυδρομική διεύθυνση επικοινωνίας με τους δυο συντρόφους είναι: Φυλακές Δομοκού, Δομοκός, Φθιώτιδα, Τ.Κ. 35010