“Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν πολλοί που θα θέλανε την επαναφορά της θανατικής ποινής”
-Ρ. Τ. Ερντογάν, ως απάντηση στην απεργία πείνας 700 κούρδων φυλακισμένων
Πρώτη σημείωση για το τέλος του διαλόγου, 16/11/2012
Στον ευρωπαϊκό Νότο, η “Ευρωπαϊκή Μέρα Δράσης και Αλληλεγγύης ενάντια στη Λιτότητα” (14 Νοέμβρη) γρήγορα εξατμίστηκε σε ταραχές, δηλαδή κατά κανόνα απρόκλητες επιθέσεις των μπάτσων ενάντια σε διαδηλωτές, που ορισμένες φορές συναντούν κάποια πραγματική βία ως απάντηση. Η βία αυτή όσο δεν καταφέρνει να “νικά” -και είναι πλέον σαφές πως δεν είναι εφικτό να νικήσει σε επίπεδο μετωπικής στρατιωτικής αντιπαράθεσης απέναντι σ’ έναν αντίπαλο ανώτερο στο πεδίο αυτό- θα έχει και αρνητικές παρενέργειες (η αντιπαράθεση Ισραήλ-Γάζας είναι διδακτική ως προς αυτό) στο εσωτερικό του κινήματος (μπορεί κανείς απλά να ρίξει μια ματιά στο παράδοξο όσο και συχνό θέαμα διαδηλωτών να σκούζουν ότι δεν είναι οι ίδιοι βίαιοι την ίδια στιγμή που πλακώνονται από δεκάδες μπάτσους καυλωμένους για διανομή του κρατικού μονοπωλίου της βίας). Ως προς το απεργιακό σκέλος και το πραγματικό ή συμβολικό “μπλοκάρισμα της οικονομίας”, εκτός της Ισπανίας (όπου η συμμετοχή υπολογίζεται απ’ τα συνδικάτα στο 70%, με ολοκληρωτική παράλυση των αερομεταφορών και κάποιων άλλων κλάδων για 24 ώρες), λιγότερο επηρεάστηκε η οικονομία στην Πορτογαλία, την Ιταλία και μηδαμινά στην Ελλάδα, όπου η τρίωρη στάση εργασίας κηρύχθηκε μάλλον για τυπικούς λόγους (Οι 4 αυτές χώρες υποτίθεται συμμετείχαν στην καλεσμένη απ’ την ETUC γενική απεργία…).
Αν και είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται ένας παρόμοιος διεθνής απεργιακός συντονισμός, για το μέλλον της εκμετάλλευσης στην Ευρώπη μεγαλύτερη σημασία μάλλον είχε η συνάντηση που έλαβε χώρα την επόμενη μέρα μεταξύ της ένωσης εργοδοτών (αυτοί δε διαδηλώνουν) της Γαλλίας, του Hollande, εκπροσώπων των συνδικάτων κι άλλων γλαστρών-κοινωνικών εταίρων. Εκεί εν ολίγοις, οι γάλλοι εργοδότες πέτυχαν να μπορούν να “απορρίπτουν εργαζομένους που αρνούνται θυσίες” χωρίς αποζημιώσεις, οι απολυμένοι που υπογράφουν ως “έγκυρη” την απόλυσή τους να χάνουν τη δυνατότητα δικαστικής αμφισβήτησής της ή αποζημίωσης, ενώ αν αρνηθούν, να βρίσκονται αντιμέτωποι με μια μείωση στο επίδομα ανεργίας και πάει λέγοντας. Σε αντάλλαγμα δεσμεύτηκαν (στον πατριωτισμό τους κατά πάσα πιθανότητα) τα μέτρα να ισχύσουν μόνο για τα επόμενα δυο χρόνια (μέχρι να βγούμε απ’ την κρίση που λένε). Αν συνδυάσουμε τα μέτρα αυτά με την υπονόμευση του ελάχιστου μισθού και τη μεθοδευμένη στρατολόγηση για (δωρεάν ή έστω υποπληρωμένη -μέσω του “έμμεσου μισθού” των επιδομάτων πρόνοιας κλπ) εργασία των ανέργων στη Βρετανία (http://www.boycottworkfare.org) μέτρα που έχουν περάσει στον ευρωπαϊκό Βορρά ήδη από τη δεκαετία του ’80 και εφαρμόζονται σήμερα πιλοτικά σε χώρες με ακροδεξιές κυβερνήσεις όπως η Ουγγαρία, τότε η αναδιάρθρωση της σχέσης μεταξύ των τάξεων εμφανίζεται στην Ευρώπη μέσα απ’ την ελαστικοποίηση και “ευελιξία” της εργασιακής σχέσης, μέσα απ’ την χωρίς όριο/πάσει θυσία υποτίμηση της εργασίας.
Ασφαλώς, οι λιγότερο κρετίνοι απ’ τους σωτήρες του καπιταλισμού καταλαβαίνουν ότι μια αύξηση της εκμετάλλευσης, αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, με συμπίεση των μισθών, δηλαδή του διαθέσιμου χρήματος για κατανάλωση των προϊόντων της εργασίας, απλά διογκώνει ακόμα περισσότερο τη φούσκα του πλασματικού κεφαλαίου και την παράλληλή της του δημόσιου χρέους. Όμως, προς το παρόν ούτε ξέρει ούτε μπορεί να κάνει κάτι άλλο (την αδυναμία αυτή αντανακλά και η παλινδρόμηση της ευρωζώνης στην ύφεση με -0,1% αυτό το τρίμηνο -καθώς η συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας μόνο αγγίζει το -7,2%!) απ’ το να μεταφέρει χρήματα απ’ το προλεταριάτο (και κυρίως των ανεπτυγμένων χωρών όπου υπάρχει ακόμα κάποιο συσσωρευμένο απόθεμα) προς το κεφάλαιο χωρίς την μεσολάβηση της παραγωγής υπεραξίας μέσω κατανάλωσης των προϊόντων της εργασίας. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν είναι παρά ένα κεντρικό τέτοιο μέσο, χωρίς να είναι φυσικά το μόνο. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Associated Press (Rosa Nutkana) δε βρέθηκε μέχρι σήμερα καμμία απόδειξη για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου Tamiflu, ωστόσο δεκάδες κυβερνήσεις συνεχίζουν να στοκάρουν “με χρήματα των φορολογούμενων” απίθανα αποθέματα του προϊόντος της Roche για τη “γρίπη των χοίρων”. Σε ένα πιο προχωρημένο στάδιο της ύφεσης, η πολεμική βιομηχανία θα εμφανιστεί ξανά ως η πιο σίγουρη κατανάλωση/καταστροφή προϊόντων που θα μπορούν να αναλάβουν τα κράτη για να προχωρήσουν την αναδιάρθρωση.*
Στις συνθήκες αυτές, δεν είναι παράδοξο που το καθεστώς στη Συρία όχι απλά αντέχει αλλά κι επιδιώκει την παράταση της σύγκρουσης αφού αυτή ωφελεί ξεκάθαρα την αντεπανάσταση του κεφαλαίου, που εκφράζεται μέσα απ’ τη διαμεσολάβηση και την υπαγωγή της δραστηριότητας των Σύρων εξεγερμένων στα γεωπολιτικά παιχνίδια του ενός ή του άλλου καπιταλιστικού κράτους και των πρακτόρων του στην περιοχή, και την αναπόφευκτη φθορά των πιο ανεξέλεγκτων προλεταριακών κομματιών τους. Η χοάνη της καταστροφής υποδομών, παραγωγικών μέσων και προλεταριών (τους 40 ξεπερνούν οι μάρτυρες των σημερινών μόνο βομβαρδισμών του Ασσάντ στα προάστια της Δαμασκού) δεν είναι απλά μια κατάσταση εξαίρεσης αλλά αποτελεί την στρατιωτική εκδοχή της αναδιάρθρωσης που σύντομα θα φαίνεται ελκυστική σε ολοένα και περισσότερα κράτη με μεγάλο άνεργο πληθυσμό και παραγωγικές δυνάμεις για ξεπάστρεμμα.
Σ’ άλλες χώρες, όπου η καπιταλιστική τάξη είναι πολυδιασπασμένη ή δεν έχει συνέλθει ακόμα πλήρως απ’ τις προλεταριακές εξεγέρσεις της “Αραβικής Άνοιξης” ο πόλεμος ενάντια στο προλεταριάτο παίρνει διαφορετική μορφή: Στην Τυνησία, ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας μετά την αδυναμία της να ελέγξει τις απεργίες στην περιοχή της Γκάφσα και στην κοιτίδα της εξέγερσης Σιντί Μπουζίντ. Στην Νότιο Αφρική, όπου μετά τις άγριες απεργίες στα ορυχεία και τις μεταφορές, μπήκαν στον χορό χιλιάδες αμπελλουργοί του Κέιπ Τάουν διεκδικώντας διπλασιασμό των μισθών τους σε 150 ραντ (13 ευρώ) την ημέρα, δεν υπάρχει περιθώριο για τέτοιες αβρότητες από την μεριά του κεφαλαίου. Το αίτημα των αμπελλουργών αντιμετωπίζεται ευθύς εξαρχής με το ξεσάλωμα της αστυνομικής καταστολής που οδηγεί στον θάνατο ενός εργάτη και τον τραυματισμό άλλων. Οι απεργοί κλείνουν δρόμους και ανατρέπουν οχήματα της αστυνομίας, αλλά επιτίθενται και στα ίδια τα παραγωγικά μέσα, στους χώρους όπου εργάζονται οι ίδιοι, πυρπολώντας χωράφια, μηχανήματα κι αποθήκες.
Με την κατανάλωση των μισθωτών -και μαζί της την ανάγκη ενσωμάτωσής του προλεταριάτου, τον “κοινωνικό διάλογο” και τη δημοκρατική μορφή του κράτους- να μην παίζει τον ρόλο που έπαιζε την εποχή που οι εργατικοί αγώνες μπορούσαν να σημειώσουν νίκες, το προλεταριάτο μάχεται παντού αλλά παντού βρίσκει μπροστά του μόνο καταστολή:
Στην Ινδία: Οι διαδηλώσεις των αγροτών ζαχαροκαλάμων της Maharasthra με αίτημα αύξηση 25% στις τιμές που τους δίνει η βιομηχανία ζάχαρης (κατά μεγάλο μέρος συνεταιριστική, υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης), διαλύονται από την αστυνομία που θα σκοτώσει έναν αγρότη και θα τραυματίσει άλλους και μεταλλάσσονται σε ταραχές σε τρεις επαρχίες (Kolhapur, Satara και Sangli). Στο στόχαστρο των αγροτών θα βρεθούν οχήματα της αστυνομίας, δεκάδες κρατικά λεωφορεία, κυβερνητικά γραφεία και οι ίδιοι οι μπάτσοι.
Στην Ιορδανία: στο ανέγγιχτο απ’ την Αραβική Άνοιξη “σιωπηλό βασίλειο” της θανατικής ποινής ως μέσο πειθάρχησης του προλεταριάτου, η αύξηση των τιμών των καυσίμων (κατά 53% του υγραερίου και κατά 12% της βενζίνης), θα οδηγήσει αρκετές χιλιάδες στους δρόμους του Αμμάν και ακόμη 25 πόλεων για πρώτη φορά καίγοντας πορτραίτα του μονάρχη Αμπντουλλάχ ‘Β, με συνθήματα και τραγούδια κοινά με των Σύρων εξεγερμένων. Στο Ιντλίμπ, μετά από επίθεση σε αστυνομικό τμήμα, οι μπάτσοι ανοίγουν πυρ, σκοτώνοντας έναν διαδηλωτή και τραυματίζοντας τέσσερεις άλλους. Οι διαδηλωτές μπλοκάρουν δρόμους με φλεγόμενα οδοφράγματα, σπάνε φανάρια, θέτουν στο στόχαστρό τους την κυκλοφορία, σύμβολο της ομαλότητας σε μια χώρα που κρατήθηκε σιωπηλή πολύ καιρό.
Στο Μπαχρέιν: Μετά από 2 χρόνια συνεχών ταραχών στην πόλη-κράτος-ναύσταθμο του αμερικανικού 5ου στόλου, η Σουνιτική μοναρχία ανακοίνωσε στις αρχές Νοέμβρη τη θέλησή της για “μηδενική ανοχή” απέναντι στους διαδηλωτές, αίροντας την υπηκοότητα 31 Σιιτών ακτιβιστών και πολιτικών της αντιπολίτευσης τους οποίους κατηγορεί ως “επικίνδυνους για την κρατική ασφάλεια”. Στις 10 Νοέμβρη, μετά τις ταραχές που ξέσπασαν με τον φόνο ενός νεαρού διαδηλωτή από μπάτσους (πάνω από 55 μάρτυρες μετρούν οι διαδηλωτές) η κυβέρνηση εξαπολύει την εθνοφρουρά. Οι δρόμοι είναι προσωρινά κατειλημένοι από τους εθνοφρουρούς σε συνεργασία με σαουδάραβες στρατιώτες, παρακρατικούς, και τα ντόπια ΜΑΤ (στελεχωμένα κατά μεγάλο μέρος από μη-Μπαχρεινούς).
Στο Κουβέιτ: οι εκδηλώσεις για τα 50χρονα του συντάγματος, μετατρέπονται σε διαδήλωση διακοσίων χιλιάδων ενάντια στις αλλαγές του εκλογικού νόμου δυο μήνες πριν τις εκλογές. Η διαδήλωση καταστέλλεται άμεσα απ’ την αστυνομία, και πάνω από 150 διαδηλωτές και 25 μπάτσοι τραυματίζονται.
Στην Αϊτή: Στη διάρκεια μιας φοιτητικής γιορτής, ένας μπάτσος πυροβολεί έναν 23χρονο φοιτητή νομικής στο κεφάλι, σκοτώνοντάς τον. Οι συμφοιτητές του κατεβαίνουν αυθόρμητα σε πορεία προς το κέντρο της πρωτεύουσας Πορτ-Ο-Πρένς, όπου καταστέλλονται από την αστυνομία με χρήση πλαστικών σφαιρών και δακρυγόνων. Συγκρούσεις ξεσπούν σε διάφορα σημεία της πόλης.
Τέλος, στην Κίνα, η διεύθυνση της Foxconn αρνείται τις φήμες για ξέσπασμα νέων ταραχών στις εγκαταστάσεις της. Την ίδια στιγμή πάντως, τα πρώτα 10.000 ρομποτ “πιάνουν δουλειά” στο εργοστάσιο που φαίνεται να είναι το πιο ευάλωττο στις ταραχές. Άλλα 20.000 θα αντικαταστήσουν εργάτες της Foxconn ως το τέλος της χρονιάς. Οι εργάτες εμφανίζονται ολοένα και πιο πλεονασματικοί, περιττοί, άχρηστοι. Μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι “σκουπίδια”.
Εν κατακλείδι, το προλεταριάτο μάχεται παντού κι όμως δεν καταφέρνει να καταγάγει νίκες. Οι παλιές συνθήκες έχουν περάσει ανεπιστρεπτί κι όμως τα παλιά μέσα πάλης δεν έχουν ξεπεραστεί με συνέπεια να κρατούν τους αγώνες στην Ευρώπη σ’ ένα επίπεδο όπου η απουσία “νίκης” θα σημαίνει μόνο περισσότερη απογοήτευση, κόστος, παραίτηση. Ακόμη κι αν σημειωθούν όμως σποραδικές νίκες (κι αυτό μάλλον εκεί όπου τα μέσα αυτά δεν είναι διαθέσιμα), οι νίκες αυτές δεν είναι πλέον εφικτό να σταθεροποιηθούν χωρίς είτε να αναπαράγουν το κεφάλαιο (τότε μόνο συγχωρέθηκε στους προλετάριους της Λιβύης ή της Αιγύπτου το θράσος τους να διώξουν τους δικτάτορες-τοποτηρητές της εκμετάλλευσης, μόλις εξασφαλίστηκε ότι το επίπεδο και η ίδια η σχέση της εκμετάλλευσης θα παραμείνουν άθικτες), είτε να το καταστρέψουν παγκόσμια. Το πώς θα γίνει αυτό μένει να διερευνηθεί πρακτικά μέσα στην ίδια την πάλη του προλεταριάτου.
~
* Το ότι καί οι δύο αυτές δυναμικές (υποτίμηση της εργασίας, πολεμική βιομηχανία) βρίσκονται στον πυρήνα της πολιτικής της Χρυσής Αυγής δείχνει ξεκάθαρα για ποιό λόγο μπορεί να αποτελέσει μια πιθανή έκφραση της στρατιωτικής εκδοχής της αναδιάρθρωσης -και ως τέτοια την καλωσορίζει ήδη μεγάλο μέρος της καπιταλιστικής τάξης αλλά και των πιο απελπισμένων ανέργων και αποτυχημένων καπιταλιστών που ελπίζουν μέσω αυτής να ρεφάρουν.