Ρίσκα για το κεφάλαιο: κορύφωση των εμπρησμών πολυτελών αυτοκινήτων στο Βερολίνο, 3/9/2011

Για τέταρτη συνεχόμενη νύχτα, BMW, Mercedes, Porsche και Ferrari βρέθηκαν στο στόχαστρο εμπρηστών στο Βερολίνο.  Αν και το Λονδίνο μονοπώλησε το ενδιαφέρον των εχθρών και των φίλων της εξέγερσης αυτές τις μέρες, είναι μια άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που κοχλάζει -σιωπηλά προς το παρόν.

Οι New York Times σε άρθρο τους αδυνατούν να καταλάβουν γιατί γίνεται όλο αυτό (“Το Βερολίνο καίγεται, αλλά χωρίς εξήγηση“*). “Μοιάζει με τρέλλα”, αρκεί συνήθως ένα προσάναμμα για τζάκι τοποθετημένο στο λάστιχο, και μετά από λίγα λεπτά στα οποία οι δράστες μπορούν να απομακρυνθούν, το αυτοκίνητο έχει πάρει φωτιά. Ούτε μεγαλόστομες αναλήψεις ευθύνης, ούτε μυστηριώδεις οργανώσεις από πίσω**. Δυο άτομα που προσήχθησαν κουβαλώντας προσανάμματα υποστήριξαν ότι τα προορίζαν για ένα πικ-νικ. Δεν μπόρεσαν να στοιχειοθετηθούν κατηγορίες.

Η δεξιά κατηγόρησε τον τρέχοντα δήμαρχο Klaus Wowereit, υποστηριζόμενο απ’ τους σοσιαλδημοκράτες και το -πρώην κομμουνιστικό- αριστερό κόμμα, για “συμπάθεια προς τους ακροαριστερούς εξτρεμιστές που τον αποτρέπει από πλήρη εφαρμογή της ισχύος του νόμου”. Ο Wowereit έχει εκλεγεί με σλόγκαν του “κατανοώντας το Βερολίνο” ή “Το Βερολίνο που κατανοεί”. Η σοσιαλδημοκρατική διαχείριση μπορεί να καυχιέται για μια μείωση των δεικτών εγκληματικότητας, όμως οι εμπρησμοί παραμένουν. Τα φυλλάδια του υποψηφίου της συνεργασίας χριστιανοδημοκρατών και οικολόγων το θέτουν ξεκάθαρα: “πρέπει το Βερολίνο να το κατανοήσει κι αυτό;”.

Με τις δημοτικές εκλογές στις 18 Σεπτέμβρη, η αστυνομία έχει θέσει το πρόβλημα στις άμεσες προτεραιότητές της. Mε 150 αστυνομικούς ειδικά για τους εμπρησμούς, και την υποστήριξη της ομοσπονδιακής αστυνομίας, δυο ελικόπτερα με υπέρυθρες κάμερες, δεν παύει να διοχετεύει στα ΜΜΕ μια φημολογία για χρήση εθελοντών κατοίκων σε άοπλες περιπολίες.

Η Γερμανία θα μειώσει λόγω περικοπών τον αριθμό των αστυνομικών από 260.000 σε 250.000, και σύμφωνα με τα λόγια του γενικού διευθυντή της, Reiner Wendt: “τώρα θα χρειαστούμε περισσότερους υπαλλήλους με πολιτικά στους δρόμους, αλλά και σκληρότερες ποινές για κάθε παραβάτη“.

Απ’ το 2005 ήδη έχει ξεκινήσει μια έρευνα με στόχο τη συλλογή στοιχείων. Το 2009 οι εμπρησμοί κορυφώθηκαν -401 περιπτώσεις- ενώ πέρυσι έφτασαν τα 250 οχήματα. Φέτος, μέχρι σήμερα μόνο 368 αμάξια έχουν πυρποληθεί, προκαλώντας ζημιές και σε 150 ακόμα, που βρίσκονταν παρκαρισμένα δίπλα τους. Σχεδόν κάθε βράδυ προστίθεται κι ένα περιστατικό.

Η αστυνομία αποδίδει σ’ ένα 40% αυτών “πολιτικό κίνητρο”, το οποίο στοιχειοθετεί συνήθως βάσει τοποθεσίας (οι παραδοσιακά προλεταριακές γειτονιές του Kreuzberg ή του Friedrichshain που πλέον αναπλάθονται σε μεσοαστικές ζώνες κατοικίας ή διασκέδασης, τα art nouveau δρομάκια του Mitte και του Prenzlauer Berg που έχουν γίνει πεδίο μάχης μεταξύ νεόπλουτων αγοραστών, φτωχών παλιών κατοίκων αλλά κι ενός μεσοαστικού στρώματος που συμπιέζεται ανάμεσά τους), ή πολυτέλειας (όσο πιο ακριβό το όχημα, τόσο πιο “πολιτική” θεωρείται η πυρπόλησή του). Κάποιοι εμπρησμοί αποδίδονται σε απλούς βανδαλισμούς, ενώ δεν λείπουν και οι ασφαλιστικές απάτες ή και προσωπικές έριδες.

Η αστυνομία του Αμβούργου, όπου εμφανίζει τελευταία μια ανάλογη δραστηριότητα, όπως και στο Ντίσελντορφ κι αλλού, προειδοποιεί πως ακόμα και η απλή αναφορά των εμπρησμών από τα ΜΜΕ, δημιουργεί αλυσιδωτά μιμητικές πράξεις (copycat).

Από το 1989, με την πτώση του Τείχους που χώριζε το Βερολίνο σε Ανατολικό και Δυτικό, τεράστια κεφάλαια ρίχτηκαν σε περιοχές του Ανατολικού Βερολίνου, αναμορφώνοντάς τες. Οι γκαλερί, τα καφέ και τα εμπορικά κέντρα αντικαθιστούν τα φθηνά διαμερίσματα και τις αποθήκες, τα ενοίκια και το κόστος διαβίωσης εκτινάσσονται (στο πρώην “Ανατολικο” Prenzlauer Berg το 60% των παλιών κατοίκων αναγκάστηκαν να αφήσουν τα σπίτια τους), η αστυνόμευση εντατικοποιείται στην περιφρούρηση της κερδοφορίας. Η ειρωνία είναι, ότι η ίδια η ανάπλαση [gentrification] έχει τελικά οδηγήσει τα μέρη που αποτέλεσαν πόλο έλξης της, όπως το Bierhimmel στην Oranienstraße (Kreuzberg) στο κλείσιμο, λόγω αδυναμίας καταβολής των αυξανόμενων ενοικίων. Χαρακτηριστικό της καπιταλιστικής αντίφασης, τα στοιχεία που καθιστούσαν ελκυστική μια περιοχή -χαμηλό κόστος διαβίωσης, χαλαρότητα, διαφορετική χρήση του χώρου πχ γκράφιτι κλπ- εξαφανίζονται προκειμένου να “αξιοποιηθούν” και μόλις αυτός ο κύκλος κατανάλωσης-καταστροφής κλείσει, οι επενδυτές “αναδεικνύουν” την επόμενη in γειτονιά. Στο μεταξύ, οι παλιοί κάτοικοι εκτοπίζονται στα προάστια του Βερολίνου, τα οποία μετατρέπονται με ανησυχητικούς ρυθμούς σε παραγκουπόλεις***.

Απ’ τη χωροταξία των εμπρησμών διακρίνεται μια μετακίνηση απ’ τις παραδοσιακές Ανατολικές περιοχές καταλήψεων και χαμηλών εισοδημάτων που δέχθηκαν την πρώτη εισβολή της ανάπλασης τη δεκαετία του ’90 (Kreuzberg, Mitte, Lichtenberg) προς τα δυτικά, σε περιοχές όπως το κυριλέ Charlottenburg ή το Spandau. Όμως δεν είναι μόνο οι πλούσιοι που δεν μπορούν να παρκάρουν ξένοιαστα το αυτοκίνητό τους που ανησυχούν γι αυτό το πρακτικό αντικίνητρο στην επένδυσή τους. Η ακροδεξιά κάνει λόγο για επιστροφή στα χρόνια των Μπάαντερ-Μάινχοφ και καλεί σε σκληρότερα μέτρα αστυνόμευσης, εκπροσωπώντας επάξια το κεφάλαιο που δραστηριοποιείται στον τομέα της ασφάλειας, απ’ όπου προέρχονται και τα περισσότερα στελέχη της.

Για τον Rucht, έναν καθηγητή του Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών του Βερολίνου, η μέθοδος της πυρπόλησης οχημάτων πιθανότατα προέκυψε ως αντιγραφή από τα προάστια της Γαλλίας, οι εμπρηστές των οποίων φαίνεται να έχουν πολλούς συμπαθούντες στο Βερολίνο, όπου το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών αυξάνεται γρηγορότερα απ’ ότι αλλού, αλλά κι όπου βρίσκονται συγκεντρωμένοι “περίπου οι μισοί ακτιβιστές της χώρας” και όχι μόνο. Η Aysun, μια τουρκάλα μετανάστρια θα πει σ’ έναν δημοσιογράφο****: “δε συμφωνώ με τους εμπρησμούς αλλά μπορώ να τους καταλάβω. Η απόσταση μεταξύ πλουσίων και φτωχών αυξάνει ολοένα και περισσότερο. Καταλαβαίνω κάπως την οργή“. Σύμφωνα με μια έρευνα του Johannes Becker, για το πανεπιστήμιο του Marburg*****, “το 40% των γερμανών νέων είναι χωρίς απολυτήριο λυκείου ή δουλειά με μισθό“.

Η επίδειξη ιδιωτικού πλούτου με την μορφή του κατ’ εξοχήν συμβόλου του, δεν είναι παρά μια μικρή χειρονομία ταξικής βίας που συνοδεύει την μεταφορά -με αστυνομική συνοδεία- της γενιάς αυτής στις παραγκουπόλεις-αποθήκες του επιπλέοντος εργατικού δυναμικού.

Σημειώσεις:

* http://www.nytimes.com/2011/08/25/world/europe/25germany.html

** υπήρξαν φυσικά ορισμένες εξαιρέσεις, όπως η MG (http://einstellung.so36.net/en/mg/chronology) ή η Bewegung für Militanten Widerstand (με το σαρκαστικό ακρωνύμιο BMW) που ανέλαβε την ευθύνη για 8 εμπρησμούς το 2009.

*** http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,748532,00.html

**** http://www.huffingtonpost.com/david-dagan/in-berlin-cars-burn-as-ne_b_549147.html

***** http://www.bloomberg.com/news/2011-08-16/luxury-cars-burned-in-berlin-protests.html

Σύνδεσμοι:

Χαρτογράφηση των εμπρησμών οχημάτων στο Βερολίνο: http://www.brennende-autos.de/

Καταγραφή ενεργειών άμεσης δράσης:  https://directactionde.ucrony.net/en

Neil Smith: Gentrification in Berlin and the Revanchist State http://einstellung.so36.net/en/ps/524