Για την μάχη της Cable Street

Μικρή σημείωση για τον αντιφασισμό στην Αγγλία

Το 1936 ήταν μια χρονιά όξυνσης των ανταγωνισμών, τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών -που μετά την κρίση του 1929 είχαν μπει σε μια τροχιά πολεμικής οικονομικής ανάπτυξης- όσο και κυριότερα στο εσωτερικό τους, ενάντια στο προλεταριάτο. Στην Αγγλία, η εργατική τάξη έδειχνε να μην έχει αναρρώσει ακόμη από την ήττα της Γενικής Απεργίας του 1926 και τη συνακόλουθη αποσύνθεση μέρους της Αριστεράς. Οι φιλελεύθεροι Τόρυς πατούσαν γερά στην κυβέρνηση, αποτελώντας την αιχμή του δόρατος της επίθεσης στην εργατική τάξη που έβλεπε τα πιο περιθωριοποιημένα κομμάτια της (άνεργοι κλπ) να υποτιμούνται ακόμα περισσότερο. Εκτός όμως από την κεντρική πολιτική σκηνή, μια άλλη δύναμη έκανε την εμφάνισή της, οικειοποιούμενη χαρακτηριστικά του εργατικού κινήματος (πχ. διαδηλώσεις, βία στο δρόμο): οι φασίστες.

Στα 1932, ο Sir Oswald Mosley ενοποιεί τις διάφορες φασιστικές συμμορίες σε ένα “νόμιμο” και αναγνωρίσιμο κόμμα: τη Βρετανική Ένωση Φασιστών, που θα εδραιωθεί στο δρόμο μέσω της δράσης “ομάδων περιφρούρησης”/μελανοχιτώνων που επιτίθεντο σε αντιφασίστες διαδηλωτές, και θα φτάσει τα 50.000 μέλη. Υπόψην ότι πανευρωπαϊκά, ο ολοκληρωτισμός θα προβάλει ως μια καλή λύση για την πειθάρχηση του κεφαλαίου-σε-κρίση, αλλά κυρίως της εργασίας: εξόντωση συνδικαλιστών, αναρχικών, κομμουνιστών και γενικά αντικαθεστωτικών, ήταν το πρώτο βήμα τόσο της ναζιστικής Γερμανίας, όσο και της φασιστικής Ιταλίας. Στην Ισπανία, ο εμφύλιος ακόμα μαίνεται. Επιστρέφουμε στην Αγγλία λοιπόν, και μάλιστα στην καρδιά του Λονδίνου, στην Cable Street, όπου θα επιλέξουν οι φασίστες του Mosley να κάνουν μια επίδειξη δύναμης στις 4/10/1936.

Η επιλογή της Cable Street στο East End, εκλήφθηκε άμεσα από το οργανωμένο προλεταριάτο ως πρόκληση. Επρόκειτο για μια συνοικεία σε μεγάλο βαθμό μεταναστών (κατά κύριο λόγο Εβραίοι -πάνω από 100.000-), ενώ το γειτονικό Limehouse ήταν η Chinatown της εποχής, με επίσης μεγάλο αριθμό αφρικανών μεταναστών. Οι μετανάστες, Εβραίοι, Ιρλανδοί, Ελληνοκύπριοι, ήταν ο κύριος στόχος των φασιστικών κηρυγμάτων μίσους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς εργάζονταν στο λιμάνι και στα εργοστάσια της περιοχής. Μιλάμε δηλαδή για μια “ζωντανή” γειτονιά μεταναστών, με έντονη παρέμβαση από την Αριστερά (την εποχή εκείνη οι εφημερίδες της Αριστεράς μπαίνουν σε πάνω από 1.000.000 σπίτια) και το αγγλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ωστόσο, η πρώτη αντίδραση ήταν τουλάχιστον “αμήχανη”. Το Εβραϊκό συμβούλιο καλεί τα μέλη του να παραμείνουν στα σπίτια τους κλειδαμπαρωμένοι και να αποφύγουν κάθε δημόσια εκδήλωση (“Εβραίοι που θα θεαθούν να λαμβάνουν μέρος σε έκτροπα, οσοδήποτε άθελά τους, θα ενισχύσουν τον αντισημιτισμό”: η ίδια τακτική που είχαν ακολουθήσει τα Εβραϊκά Συμβούλια της Γερμανίας, με τραγικά αποτελέσματα μόλις λίγα χρόνια πριν), ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα θα καλέσει μια “αντιφασιστική” συγκέντρωση στην Trafalgar Square, πολλά χιλιόμετρα μακρυά από το Stepney, ως ένδειξη συμπαράστασης στους αντιφασίστες -σταλινικούς- της Ισπανίας! (αρκετοί ήταν οι άγγλοι που συμμετείχαν στις διεθνείς ταξιαρχίες). Παρόμοια η κατάσταση και στο Εργατικό Κόμμα, ενώ από διάφορους κύκλους των παραπάνω κυκλοφορεί μια Συλλογή Υπογραφών που καλεί την αστυνομία να απαγορεύσει την πορεία των φασιστών! Πάνω από 100.000 άνθρωποι θα βάλουν την υπογραφή τους. Τελευταία στιγμή, κι ενώ η Αριστερά κινδυνεύει να εκτεθεί ανεπανόρθωτα απέναντι στην εργατική τάξη, αντιτιθέμενη στον φασισμό στην Ισπανία αλλά αφήνοντάς τον να δράσει στο Λονδίνο, οι συγκεντρώσεις ακυρώνονται και ο κόσμος αρχίζει να μαζεύεται στην Cable Street. Τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος φτάνουν στην περιοχή για να αντικρύσουν μια λαοθάλασσα από κατοίκους αποφασισμένους να αντισταθούν στους φασίστες με την φυσική παρουσία τους στους δρόμους: No Pasaran-They shall not pass!

Η αστυνομία θα στείλει άμεσα 4.000 έφιππους+6.000 πεζούς μπάτσους, ενώ οι εκτιμήσεις για το μέγεθος της αντιδιαδήλωσης αναφέρουν από 350.000-500.000 αντιφασίστες. Ξηλώνονται πεζοδρόμια, αναποδογυρίζονται λεωφορεία για να στηθούν οδοφράγματα, γυναίκες πετάνε γλάστρες και σκουπίδια απ’ τα παράθυρά τους στους έφιππους αστυνομικούς, ενώ πιτσιρικάδες της γειτονιάς αδειάζουν σακούλες με πιπέρι στα μούτρα των αλόγων, και με μπίλιες στο δρόμο, κάνοντάς τα να χάνουν τον έλεγχο και να πέφτουν! Η αστυνομία θα καταφέρει παρολαυτά να σχηματίσει “κορδόνι” γύρω από το σημείο της συγκέντρωσης προστατεύοντας τον Mosley και τους μελανοχιτώνες του. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς κατάφεραν να την πουλέψουν αλώβητοι προς το Hyde Park (ο ίδιος ο Mosley φυγαδεύτηκε με αυτοκίνητο μετά από συντονισμένες επιθέσεις έφιππων μπάτσων ώστε να σπάσει το πλήθος τριγύρω), ενώ οι μεγαλύτερες συμπλοκές καταγράφηκαν μεταξύ της έφιππης αστυνομίας που επέδραμε σε αντιφασίστες διαδηλωτές.

“Και δεν ήταν το θέμα απλά οι Εβραίοι που βρέθηκαν εκεί στις 4 Οκτώβρη, το πιο εκπληκτικό πράγμα ήταν να βλέπεις έναν καλοντυμένο Ορθόδοξο Εβραίο να στέκεται δίπλα σ’ έναν Ιρλανδό λιμενεργάτη με μια σιδερόβεργα στα χέρια. Αυτό ήταν κάτι το απίστευτο. Κι αυτό γιατί, δεν είχαμε να κάνουμε με μια αναμέτρηση μεταξύ Εβραίων και φασιστών, αλλά ήταν ένα ζήτημα όλων των ανθρώπων που καταλάβαιναν τί είναι ο φασισμός. Και για μένα, ήταν η συνέχεια του αγώνα στην Ισπανία” – Charlie Goodman,  “The Battle Of Cable Street, 1936”

Σύμφωνα επίσης με το -τότε- στέλεχος του ΚΚ Joe Jacobs: “Η ήττα του Mosley είχε δρομολογηθεί πολύ νωρίτερα, όταν απέτυχε να κερδίσει έδαφος στο Shadwell και το Wapping, όπου ζούσαν ιρλανδικής καταγωγής λιμενεργάτες, με ισχυρό το στοιχείο του καθολικισμού, αλλά και μια μακρά ιστορία εργατικων αγώνων πίσω τους. Οι Εβραίοι του Ανατολικού Λονδίνου δε θα μπορούσαν, κατά τη γνώμη μου, να διώξουν τον Mosley χωρίς την υποστήριξη αυτών των γειτονιών στα νότια της Εβραϊκής συνοικείας…”.

Μόλις κατακάθησε η σκόνη των οδοφραγμάτων, ως μεγάλος νικητής της μάχης αναδείχτηκε… η α σ τ υ ν ο μ ί α. Με τον κόσμο αρκετά οργισμένο ώστε να αναμετρηθεί με τους φασίστες αλλά να τα έχει χαμένα μπροστά στις επιθέσεις των bobbies της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η μητροπολιτική αστυνομία κατόρθωσε να μαζέψει πάνω από 160 επιλεγμένες συλλήψεις, να στείλει δεκάδες κατοίκους και αντιφασίστες στο νοσοκομείο. Η νομοταγής Αριστερά, που μπροστά στην άνοδο του φασισμού στους δρόμους είχε παραλύσει, με το ίδιο το ΚΚ να περιθωριοποιεί τελικά τις “αριστερίστικες” φωνές στο εσωτερικό του που ήθελαν να τσακίσουν το φασισμό στο δρόμο, θα χαρίσει τη συναίνεσή της (με την ελπίδα να την απαλλάξει το δημοκρατικό Κράτος* απ’ τον φασισμό) στις διαδικασίες που έναν μήνα αργότερα θα φέρουν σε ισχύ την Public Order Act του 1936, πρακτικά: Απαγόρευση κάθε πορείας που δεν έχει πάρει προηγουμένως άδεια από την αστυνομία. Έτσι με πρόφαση τον φασιστικό κίνδυνο, η αστυνομία απέκτησε τον πλήρη κι αδιαμφισβήτητο έλεγχο του δημόσιου χώρου, των δρόμων, των διαδηλώσεων.

Περιττό να προσθέσουμε, ότι απ’ αυτήν την ήττα, το βρετανικό κίνημα δεν έχει συνέλθει ακόμα.

* Την ίδια στιγμή, οι φιλελεύθεροι άγγλοι δημοκράτες στήριζαν ποικιλοτρόπως τα φασιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη. Ενδεικτικό είναι το δημοσίευμα του Guardian της 13/10/2009 που παρουσιάζει κάποια στοιχεία που θέλουν τον Μουσσολίνι να είναι στο “payroll” της MI5 (βρετ. μυστικές υπηρεσίες), με αφετηρία της συνεργασίας τους την αγγλο-ιταλική συμμαχία κατά τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μουσσολίνι τότε, λάμβανε γύρω στις 6.000 λίρες -με τα σημερινά δεδομένα- την εβδομάδα για να προβοκάρει τις αντιπολεμικές διαδηλώσεις, αλλά και να “στέλνει τα boys” να τις διαλύσουν, όποτε κρινόταν αναγκαίο. Κατά σύμπτωση(;) ο Βρετανός πράκτορας που “έκοβε τον μισθό” του Μουσσολίνι θα είναι ο ίδιος που θα υπογράψει τη συνθήκη παράδωσης της Αβυσσηνίας από την Μ. Βρετανία στη φασιστική Ιταλία. Ανάλογες σχέσεις μαρτυρούνται για τον ισπανό στρατηγό Φράνκο την εποχή που ήταν ένας απλός καραβανάς που ανελισσόταν στην στρατιωτική ιεραρχία ξεκληρίζοντας βεδουίνους νομάδες, αλλά και τον έλληνα δικτάτορα Μεταξά. Για την ιστορία, στα 1940, που ο Mosley θα γίνει ασύμφορος για την βρετανική εξουσία, θα συλληφθεί μαζί με τα πρωτοπαλίκαρά του και ο οργανωμένος φασισμός θα εξουδετερωθεί στη Βρετανία.