Χορτοφαγία – φανζίν Inside Front
Σημείωμα της μετάφρασης: Ο χρόνος είναι πεπερασμένος, κι άρα «πολύτιμος», τα κείμενα που επιλέγουμε να μεταφράσουμε και να παρουσιάσουμε εδώ πρέπει να τα διαλέγουμε με προσοχή ανάμεσα σε άλλα. Δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε πάντοτε μαζί τους ή ακόμα ότι αυτό είναι το κριτήριο. Κάποια από αυτά δημοσιεύονται γιατί κατά κάποιο τρόπο βοηθούν στην ανάπτυξη ενός διαλόγου που διεξάγεται με διάφορους τρόπους στους ανατρεπτικούς κύκλους, όχι απαραίτητα δίνοντας τις απαντήσεις, αλλά και διευρύνοντας τα ερωτήματα, τους προβληματισμούς… Ιδιαίτερα το κείμενο που ακολουθεί, υποφέρει από τις κλασσικές ελλείψεις και αφέλειες της συγκεκριμένης τάσης του αμερικανικού «χώρου» (σημειωτέον: από το φανζίν Inside Front προήλθαν οι σημερινοί CrimethInc, ιδεολογικοί κληρονόμοι μιας «επανάστασης της καθημερινής ζωής» που επαναλαμβάνει με στυλ όλες τις παρανοήσεις ενός επαναστατικού life-style που οι ρίζες του ανάγονται σε κάποιες όψεις του έργου του καταστασιακού Raoul Vaneigem και περνούν οπωσδήποτε από τον Abbie Hoffman και τους yippies, για να καρποφορήσουν μέσα -και- από τα μεταγενέστερα κείμενα των CrimethInc). Στην προσπάθειά του να καταδείξει την ανεπάρκεια της χορτοφαγίας ως κατανάλωση, ως καταναλωτική συμπεριφορά-life-style, και ταυτόχρονα συγχωροχάρτι της κατανάλωσης, καταλήγει να καταπίνει αμάσητη ολόκληρη την ιδεολογία της οικονομίας, διεξάγοντας τελικά μια κριτική καταναλωτίστικη. Και το ότι η κατανάλωση στο όνομα της οποίας μιλάει (όπως επίσης και στο όνομα μιας άλλης οικονομίας, αλλά κι ενός πουριτανικού τρόπου ζωής -ελαχιστοποίηση των εξόδων ως ενδεδειγμένη στάση ζωής) ενδέχεται να είναι παραβατική, χωρίς αντίτιμο, προϊόν εθελοντικής κι όχι μισθωτής εργασίας, προφανώς δεν σημαίνει πως παύει αυτόματα να είναι κατανάλωση.
Μετάφραση: …για τη διάδοση της μεταδοτικής λύσσας, Νοέμβρης 2007
Κάτι που βρίσκω απελπιστικά λειψό στις περισσότερες συζητήσεις περί χορτοφαγίας που συναντώ στη hardcore σκηνή, έχει να κάνει με την έννοια του οικονομικού περιεχομένου. Συνήθως, το ζήτημα της καταπίεσης των ζώων προσεγγίζεται μόνο με όρους συμπάθειας και προκατάληψης: τα ζώα τα εκμεταλλεύονται και τα εξοντώνουν, μπάντες όπως οι Earth Crisis θα θελαν να πιστεύουμε, ότι κάτι τέτοιο γίνεται επειδή τα βλέπουμε ως κατώτερα από τους ανθρώπους και είμαστε έτσι πρόθυμοι να τα κακομεταχειριστούμε προκειμένου να ικανοποιήσουμε την απληστία μας. Έχω μια υποψία ότι το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από μια απλή απανθρωπιά και φιλαργυρία. Στον καπιταλισμό, δεν είναι μόνο τα ζώα που τα εκμεταλλεύονται-είναι οι πάντες και τα πάντα από τα λιβάδια και τα δάση μέχρι τους αγρότες και τους μπακάληδες. Η καταπίεση των ζώων είναι απλώς λίγο πιο φανερή σε μας καθώς περιλαμβάνει τον θάνατο έμβιων όντων. Όμως δεν είναι μοναχά τα ζώα που έχουν υποδουλωθεί και μετασχηματιστεί από την κοινωνία μας, είναι τα πάντα, των εαυτών μας συμπεριλαμβανομένων. Χωρίς μια κατανόηση του πως και του γιατί το κοινωνικό/οικονομικό μας σύστημα μας οδηγεί στην κυριαρχία και την εκμετάλλευση των πάντων, δεν θα είμαστε ποτέ ικανοί να αλλάξουμε την αντιμετώπισή μας προς στα ζώα με έναν ριζικό ή επαρκή τρόπο. Ο καπιταλισμός μας αναγκάζει να κοστολογούμε το περιβάλλον και τον καθένα μας σύμφωνα με τις αξίες της αγοράς. Μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, κάθε άνθρωπος τείνει να διερωτάται πόσο χρήσιμα θα ήταν τα ζώα και οι άνθρωποι γύρω του με όρους οικονομικής απόδοσης, στα πλαίσια του ανταγωνισμού του με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Τα πάντα επιτρέπονται στην εκμετάλλευση καθώς αν δεν προλάβεις να εκμεταλλευτείς κάτι ώστε να έχεις το πάνω χέρι στην ελεύθερη αγορά της «ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών», κάποιος άλλος θα το κάνει, και πιθανότατα θα το χρησιμοποιήσει ώστε να εκμεταλλευτεί στην συνέχεια εσένα. Αυτοί που το έχουν πάρει χαμπάρι, δε διστάζουν να εκμεταλλευτούν ανθρώπους ή ζώα, να τους συμπεριφερθούν σαν να ήταν αντικείμενα, επειδή πιστεύουν ότι σε μια διαφορετική περίπτωση θα συμπεριφέρονταν στους ίδιους σαν αντικείμενα οι άλλοι. Με τον τρόπο αυτό, ο καπιταλισμός μας διαχωρίζει, τον καθένα εναντίον του άλλου και όλους εναντίον όλων, σε έναν αγώνα δρόμου για την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Όταν περπατώ ανάμεσα στους διαδρόμους του σούπερ-μάρκετ, ρίχνοντας μια ματιά σ όλα τα προϊόντα που βρίσκονται προς πώληση εκεί γύρω μου, μπορώ ίσως να πω ποια έχουν παρασκευαστεί μέσα από την εκμετάλλευση των ζώων, όμως δεν μπορώ να βρω κανένα -αν υπήρχε- που να έχει παρασκευαστεί χωρίς την εκμετάλλευση κανενός. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ελαττώματα της σύγχρονης μαζικής παραγωγής/διανομής/κατανάλωσης της οικονομίας μας: Τη στιγμή που το προϊόν φτάνει στα χέρια μας, είναι πραγματικά απίθανο να πεις ποιος το έχει φτιάξει, πώς παρασκευάστηκε, από τι φτιάχτηκε, ή πού βρισκόταν πριν. Χαρτιά υγείας, κονσερβαρισμένα φασόλια και αθλητικά παπούτσια, όλα στοιβάζονται το ένα δίπλα στο άλλο, σαν να έπεσαν από τον ουρανό, και χρειάζεται ένας πραγματικός σκληρός αγώνας για να εντοπίσεις κάποια πραγματική πληροφορία σχετικά με την προέλευση του καθενός τους. Υπάρχουν όμως μερικά πράγματα που ξέρω, ωστόσο, ακόμα κι αν δεν μπορώ να διερευνήσω την ιστορία της ζωής του κάθε μεμονωμένου πακέτου μακαρόνια: υπάρχουν μετανάστες εργαζόμενοι στην χώρα αυτή που πληρώνονται αισχρά και τους φέρονται ακόμη χειρότερα, υπάρχουν πολυεθνικές (όπως η Pepsi) γνωστές για την υποστήριξη απολυταρχικών καθεστώτων που εξοντώνουν ανελέητα την ανθρώπινη ζωή, υπάρχουν κατασκευαστές παπουτσιών (όπως η Nike) που υπο-πληρώνουν και κακομεταχειρίζονται τους ξένους εργαζόμενους, υπάρχουν εταιρίες (όπως η Exxon) οι πολιτικές των οποίων αποφέρουν μόνιμες βλάβες στο περιβάλλον. Έτσι η ιδέα ότι μπορείς να είσαι σίγουρος ότι τα λεφτά σου δε χρηματοδοτούν κάτι απάνθρωπο ή καταστροφικό απλώς εξετάζοντας τα συστατικά ενός προϊόντος και βεβαιωμένος ότι δεν περιλαμβάνονται ζωικά μέρη μου φαίνεται κάπως αφελής. Υπάρχουν χιλιάδες άλλα είδη καταπίεσης, εξίσου εξοργιστικά όπως η καταπίεση των ζώων, που γυρίζουν τα γρανάζια της οικονομίας, και δεν υπάρχει λόγος να ενδιαφερόμαστε λιγότερο για το καθένα από αυτά, απ’ όσο ενδιαφερόμαστε για την καταπίεση των ζώων.
Μου φαίνεται ότι η μακροπρόθεσμη λύση στο πρόβλημα αυτό δεν είναι απλά το να αγοράζεις χορτοφαγικό φαγητό και προϊόντα φιλικά προς τα ζώα. Αν θέλουμε να αλλάξουμε τις συνθήκες που έχουν οδηγήσει στην ευρεία καταστροφή κι εκμετάλλευση που χαρακτηρίζει τον κόσμο μας, πρέπει να εργαστούμε προς ένα συνολικό σαμποτάρισμα της οικονομίας μας-πρέπει με κάποιον τρόπο να δραπετεύσουμε από τον σάπιο κύκλο του καπιταλισμού. Ο μόνος τρόπος να πολεμήσουμε τον καπιταλισμό είναι να υποσκάψουμε τις αντιλήψεις του: ότι ευτυχία είναι να έχεις πράγματα στην κατοχή σου (όποιος έχει τα πιο πολλά παιχνίδια όταν πεθάνει, κερδίζει!), ότι δεν υπάρχει τρόπος συνεργασίας με τους άλλους παρά ο ανταγωνισμός, ότι κάθε άλλο οικονομικό σύστημα σημαίνει και κάποιου είδους σκλαβιά (όπως η πρώην κομμουνιστική Ε.Σ.Σ.Δ.). Αν αυτές οι αντιλήψεις δεν είναι πραγματικές, το οποίο δε θέλει και πολύ φαντασία για να το καταλάβεις, τότε θα έπρεπε να μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό είδος οικονομίας κι ένα διαφορετικό είδος κόσμου. Αν οι άνθρωποι ξεκινούσαν να αντιλαμβάνονται την ευτυχία ως την ελευθερία να κάνεις πράγματα παρά να έχεις πράγματα, αν αποφάσιζαν ότι είναι πιο απολαυστικό να είσαι γενναιόδωρος παρά να είσαι ατομιστής, αν φαντάζονταν πως θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια κοινωνία στην οποία θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε για το καλό του καθενός κι όχι εναντίον όλων κι εναντίον του περιβάλλοντος γι αυτό που (σύμφωνα με τις διαφημίσεις) είναι το καλό μας, τότε ο καπιταλισμός θα έπνεε τα λοίσθια.
Εν τω μεταξύ, αντί για τη χορτοφαγία, αυτό που κάνω εγώ είναι η «ελευθεροφαγία». Αυτό που ξέρω είναι ότι όσο συμμετέχω στο οικονομικό σύστημα, είτε αγοράζω χορτοφαγικά ή μη-χορτοφαγικά προϊόντα, υποστηρίζω τις εταιρίες που αντιπροσωπεύουν τον παγκόσμιο καπιταλισμό. Έτσι, αντί απλώς να αγοράζω προϊόντα φιλικά προς τα ζώα, προσπαθώ να αγοράζω όσο λιγότερα προϊόντα γίνεται. Έχω γράψει γι αυτό σε παλιότερο τεύχος του Inside Front: είναι εύκολο, μέσα από μια ευέλικτη ζωή, δημιουργικού «μητροπολιτικού κυνηγιού και τροφοσυλλογής», και προσπαθειών όπως η Food Not Bombs, να επιβιώσεις χωρίς να συνεισφέρεις πάνω από ένα ελάχιστο ποσό χρημάτων ή εργασίας στο οικονομικό σύστημα. Οτιδήποτε μπορώ να αποκτήσω δωρεάν, επιβαρύνοντας το εκμεταλλευτικό, καταπιεστικό καπιταλιστικό σύστημα είναι ένα χτύπημα εναντίον του συστήματος, τη στιγμή που το να αγοράζεις χορτοφαγικό φαγητό από το Taco Bell (φιλική προς το χορτοφαγικό καταναλωτικό κοινό αλυσίδα καταστημάτων, ιδιοκτησίας της Pepsi Co.) σημαίνει να συνεχίζεις να γεμίζεις χρήματα τις τσέπες μιας καταπιεστικής, εκμεταλλευτικής πολυεθνικής. Ζω παρασιτικά, από κάθε εφόδιο που πέφτει στα χέρια μου ή που κλέβω από την κοινωνία μας, προσπαθώντας να αποφύγω τα ζωικά προϊόντα όπου μπορώ, αλλά επικεντρώνοντας πάνω απ όλα στο να κρατάω τα χρήματα και την εργασία μου μακριά από τα χέρια τους. Η προθυμία να ταΐσουν με χρήματα το οικονομικό σύστημα, το οποίο ευθύνεται για την καταπίεση των ζώων και των ανθρώπων και για την καταστροφή του περιβάλλοντος, μέσω των καταναλωτικών δαπανών (π.χ. των μοδάτων αθλητικών ρούχων) δεν είναι συμβατό με τον υποσχόμενο στόχο των περισσότερων ανθρώπων που ακολουθούν μια χορτοφαγική δίαιτα, δηλαδή το σταμάτημα της εκμετάλλευσης των ζώων. Να γιατί μου φαίνεται γελοίο που τόσο πολλές μπάντες χορτοφάγων ακτιβιστών όπως οι Earth Crisis είναι πρόθυμοι να ανεχτούν την εισαγωγή μιας αντίληψης «μόδας» στο hardcore πουλώντας τόσο πολλά εμπορεύματα, και την ίδια στιγμή μιλώντας αποκλειστικά για την ανθρώπινη βαρβαρότητα χωρίς να κριτικάρουν τον καταναλωτισμό εν γένει, αγνοώντας τις πραγματικές αιτίες της καταπίεσης των ζώων.
Υπάρχουν μερικά σπουδαία πράγματα σχετικά με την χορτοφαγία παρεπιμπτόντως. Πρώτο και καλυτερο, αν δεν αντέχεις να βάλεις στον οργανισμό σου κάτι που φτιάχτηκε από το πτώμα ενός άλλου όντος, η χορτοφαγία είναι ένας τρόπος να το αποφύγεις (ωστόσο ΔΕΝ σου αποδίδει ως δια μαγείας κάποια αθωότητα σχετικά με την εκμετάλλευση ζώων όπως ισχυρίζονται για πάρτη τους διάφοροι «καθαρογραμμίτες» κρετίνοι, όπως θα έπρεπε να γίνει σαφές από τα σημεία που έθιξα το ζήτημα του καπιταλισμού και των άλλων μορφών καταπίεσης εντός του. Επίσης, σου παρέχει μια διαφορετική σχέση με το φαγητό που τρως την οποία οι περισσότεροι από μας στερούμαστε: σε κάνει να σκεφτείς από πού προήρθε και τι έχει μέσα του, παρά να το πάρεις για δεδομένο, κι επίσης σε κάνει καλύτερο μάγειρα! Και τελικά, φέρνει το ζήτημα στο προσκήνιο για όλους. Όταν δεν τρως ένα φαγητό αν δεν ξέρεις τι έχει μέσα, αναγκάζεις τους ανθρώπους γύρω σου να σκεφτούν από μόνοι τους τι βρίσκεται στο φαγητό και πως έφτασε εκεί. Με τον τρόπο αυτό, η χορτοφαγία συμβάλλει περισσότερο στην κατεύθυνση της αλλαγής του κόσμο, παρά οι μακροσκελείς πολιτικοί έντυποι διάλογοι: εισάγει στην καθημερινή ζωή σημαντικά ζητήματα και αναγκάζει τους ανθρώπους να διερωτηθούν πράγματα που δε θα το έκαναν διαφορετικά.